از زنان نقش زنان در توسعه صنایع خلاق تا  ضرورت بازاریابی اجتماعی در حوزه صنایع خلاق و فناوری‌های نرم

به گزارش بازارکار، افتتاحیه این رویداد دوشنبه (سوم شهریورماه) با حضور دکتر محمدنبی شهیکی معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دکتر علی منتظری رئیس جهاد دانشگاهی، سیدمهدی شریفی دبیر ستاد فناوری‌های نرم و توسعه صنایع خلاق، دکتر محمدحسین ایمانی‌خوشخو رئیس دانشگاه علم و فرهنگ و پارک صنایع فرهنگی، فرید رائد فریدزاده رئیس سازمان سینمایی، دکتر سیدمجید سجادی‌نیری رئیس صندوق سرمایه‌گذاری پرخطر و رؤسای پارک‌های علم و فناوری سراسر کشور برگزار شد.

دکتر زهرا بهروزآذر، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده، در این رویداد تخصصی اظهار داشت: صنایع خلاق و فرهنگی بر پایه نوآوری، فرهنگ، هنر و فناوری شکل گرفته‌اند و در ایجاد اشتغال و حفظ هویت فرهنگی کشور نقش موثری برعهده دارند.

وی بر اهمیت صنایع خلاق در توسعه کشور تاکید کرد و گفت: نگاه ما در دولت چهاردهم به صنایع خلاق تنها اقتصادی نیست؛ بلکه این صنایع را به‌عنوان موتور محرکه توسعه، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی قلمداد می‌کنیم.

زنان نقش کلیدی زنان در توسعه صنایع خلاق دارند

دکتر بهروزآذر افزود: صنایع خلاق و فرهنگی بر پایه نوآوری، فرهنگ، هنر و فناوری شکل گرفته‌اند و همزمان در ایجاد اشتغال و حفظ هویت فرهنگی کشور نقش دارند. حوزه‌های متنوعی از تولید محتوا، صنایع دستی، طراحی مد، موسیقی، سینما، گردشگری و سایر محصولات فرهنگی تحت پوشش این صنایع قرار دارند و مورد توجه دولت هستند.

وی اظهار کرد: هم اکنون زنان نقش کلیدی زنان در توسعه صنایع خلاق دارند؛ زنان، نیمی از جمعیت کشور و نیمی از سرمایه فکری و تخصصی ایران هستند و نقش تعیین‌کننده‌ای در توسعه صنایع خلاق دارند. قلب و موتور محرکه این صنایع کارآفرینی فرهنگی است.

  وی یادآورشد: ویژگی مهم کارآفرینی فرهنگی بهره‌گیری از داشته‌هاست؛ داشته‌هایی که شامل فرهنگ، میراث، سنت‌ها، هنرها و هویت بومی کشور است. تنوع اقوام، مذاهب، زبان‌ها و گویش‌ها فرصت‌های غنی و متنوعی را برای فعالان این حوزه فراهم کرده است. امیدواریم با راهبری و تسهیل‌گری پارک‌های علم و فناوری، بستر ظهور و بروز هنرها و فعالیت‌های فرهنگی بیش از پیش فراهم شود.

بهروزآذر تأکید کرد: کارآفرینی فرهنگی از خلاقیت و نوآوری آغاز می‌شود بنابراین باید افرادی که خلاق و نوآور هستند جذب شوند و افرادی که در حال حاضر در صنایع مختلف فعالند، توانمندی‌های خلاقانه‌شان پرورش یابد. امروزه پرورش خلاقیت در کودکی اهمیت بالایی دارد؛ با استفاده از تکنیک‌ها و آموزش‌های ویژه می‌توان خلاقیتی را که در کودکی در وجود هر فرد ودیعه‌گذاری شده است، دوباره زنده کرد و پرورش داد.

معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده گفت: ما نیاز داریم امید و نگرش مثبت را در فعالان حوزه کارآفرینی فرهنگی تقویت کنیم. گاهی حتی مسئولان نیز به دلیل تمرکز بر مشکلات و موانع، این نگرش مثبت را از دست می‌دهند که باید بازگردانده شود. همچنین توجه به سرمایه فرهنگی از اهمیت زیادی برخوردار است. سرمایه فرهنگی، شامل ارزش‌های هنری، سنتی و بومی کشور است که باید در اولویت ها برای توسعه صنایع خلاق قرار گیرند.

به گفته وی، اکنون سرمایه فرهنگی بسیار متنوعی در کشور داریم. میراث فرهنگی وسیع، سنت‌ها و آیین‌های غنی، هنرهای دستی و هویت‌های بومی، فرصت‌های فوق‌العاده‌ای برای فعالان این حوزه فراهم می‌کند. افراد یا این داشته‌ها را فراموش کرده‌اند یا آن‌ها را کم‌ارزش می‌دانند. وظیفه ما احیای این ظرفیت‌ها و ارتقای آن‌هاست تا فرصت‌های جدید پیش روی فعالان صنایع خلاق گشوده شود.

وی تاکید کرد: باید به هنرمندان و فعالان صنایع خلاق مهارت‌های مدیریت کسب‌وکار را آموزش دهیم. آن‌ها باید فرآیند تولید را از ابتدا تا عرضه محصول و خدمات به مشتری بشناسند. خلاقیت و ایده به تنهایی کافی نیست؛ محصول یا خدمت باید نیاز بازار را پاسخ دهد تا فعالیت پایدار شود.

معاون رئیس‌جمهور با اشاره به ظرفیت پارک‌های علم و فناوری گفت: اکنون شبکه‌سازی و همکاری با نهادهای ملی و بین‌المللی جای خالی قابل توجهی دارد. پارک‌ها می‌توانند نقش مهمی در ایجاد و تقویت ارتباطات نهادی و بازار برای فعالان این اکوسیستم داشته باشند. همچنین بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و دیجیتال، آموزش دیجیتال مارکتینگ و ورود به اقتصاد دیجیتال از ضرورت‌های امروز است. فعالان صنایع خلاق باید محصولاتی داشته باشند که قابلیت عرضه در فضای دیجیتال را داشته باشد و بتوانند از این فضاها برای ارتقای محصولاتشان بهره ببرند.

پارک‌های علم و فناوری؛ محیطی برای رشد جوانان

دکتر علی منتظری، رئیس جهاددانشگاهی نیز در این آیین گفت: پارک‌های علم و فناوری می‌توانند زبان جدید و ترجمان جدیدی برای رشد جوانان باشند از این رو ما باید پارک ها را محل پرورش جوانان قرار دهیم و اجازه دهیم که اقتصاد و کسب‌وکارشان را توسعه دهند و از دستاوردهایشان دفاع کنند.

وی با بیان اینکه این نهاد از ابتدا با اعتماد بزرگان انقلاب شکل گرفت. در واقع اولین پارک علم و فناوری کشور بود، افزود: نخستین و مهم‌ترین کار جهاددانشگاهی، تربیت صحیح فکری و عملی دانشجویان است. دانشجویان آن زمان اکنون در قامت مدیر در جای‌جای کشور منشأ اثر دارند؛ دانشجویانی که در جهاددانشگاهی تربیت شدند. اولین تجربه‌های مدیریت علمی و فناوری خود را در این مجموعه به دست آوردند و امروز زمان آن است که ما جوانان را دریابیم و از آن‌ها حمایت کنیم، همان‌طور که در گذشته بزرگان از ما حمایت کردند.

دکتر منتظری درباره نقش پارک‌های علم و فناوری اظهارکرد: پارک‌های علم و فناوری می‌توانند زبان جدید و ترجمان جدیدی برای رشد جوانان باشند از اینرو ما باید پارک ها را محل پرورش جوانان قرار دهیم و اجازه دهیم که اقتصاد و کسب‌وکارشان را توسعه دهند و از دستاوردهایشان دفاع کنند.

وی خاطرنشان کرد: اگر این پارک‌ها صرفاً به دنبال منافع کوتاه‌مدت تجاری باشند، موفق نخواهند شد. باید محل رشد و تربیت جوانان برای ورود به دنیای جدید باشند؛ دنیایی که با گذشته کاملا متفاوت است.

 دکتر منتظری با اشاره به اهمیت حفظ فرهنگ و ادبیات ایرانی گفت: فرهنگ و ادبیات خودمان را نباید دستخوش ادبیاتی کنیم که به ما تحمیل می‌شود. این ادبیات تحمیلی آثار وضعی دارد و حتی اگر ما فردا نباشیم، تأثیر آن بر نسل‌های آینده باقی خواهد ماند.

وی در ادامه خطاب به فعالان جهاد دانشگاهی و جوانان حاضر در نشست تاکید کرد: اگر بتوانید محیط‌هایی مثل پارک‌ها را محل تربیت و رشد جوانان قرار دهید، اثرگذاری آن‌ها در جامعه و کشور چندین برابر خواهد بود.

 ضرورت بازاریابی اجتماعی در حوزه صنایع خلاق و فناوری‌های نرم

رئیس جهاد دانشگاهی با اشاره به اهمیت بازاریابی اجتماعی در حوزه صنایع خلاق و فناوری‌های نرم گفت: برای موفقیت در این حوزه حداقل چهار مؤلفه مهم وجود دارد؛ نخست، محصولی که تولید می‌کنیم و میزان توجه و علاقه جامعه به آن است. دوم، قیمت تمام‌شده محصول و اینکه مشتری ببیند محصول ارزش پولی که می‌دهد را دارد. سوم، تبلیغ و ترویج محصول که اگر به درستی انجام نشود، مشتری جذب نخواهد شد و چهارم، محل عرضه محصول و شناخت دقیق بازار هدف، از جمله گروه‌های سنی و اجتماعی.

وی با بیان اینکه آثار هنری و صنایع خلاق جزء نیازهای روزمره مردم نیستند و تجاری سازی آن‌ها سخت‌تر است، گفت: باید دقت کنیم محصول را در محلی عرضه کنیم که امکان فروش و ایجاد ارزش واقعی وجود داشته باشد.

دکتر منتظری تاکید کرد: ادبیات و زبان مورد استفاده در این حوزه باید با فرهنگ، جغرافیا و جامعه ما هماهنگ باشد. نمی‌توان بخشی از مبانی اقتصادی یا سیاسی را از یک طرف گرفت و با فرهنگ دیگری ترکیب کرد و انتظار موفقیت داشت. تمام نمونه‌های موفق در کشور نیز با همین هماهنگی حاصل شده‌اند.

جهاد دانشگاهی؛ بزرگ‌ترین و اولین پارک علم و فناوری کشور

دکتر منتظری در تشریح مشکلات پارک‌های علم و فناوری اظهار داشت: در پارک‌های این نهاد در استان‌های البرز و کرمانشاه و سایر پارک‌ها، جوانانی با هزاران امید وارد شده‌اند، اما با موانع عملیاتی روبه‌رو می‌شوند. برخی از آن‌ها خواستار کمک در برابر محدودیت‌های مدیریتی و مشکلات مالی هستند، در حالی که مسئولان اعلام می‌کنند وظایف خود را انجام داده و انتظار دارند سیستم‌ها به طور عادی کار کنند. این شرایط موجب شکست بسیاری از جوانان در مسیر راه‌اندازی کسب‌وکارشان می‌شود.

وی با بیان اینکه جهاد دانشگاهی خود بزرگترین و اولین پارک علم و فناوری کشور است که بر اساس اتحاد و به پشتوانه جهادگران شکل گرفت و در سراسر کشور شبکه آن گسترش یافت، افزود: شبکه علم و فناوری جهاددانشگاهی در سراسر کشور امروز میلیاردها تومان ارزش افزوده تولید کرده، اما هدف ما صرفاً سود و کسب‌وکار نبوده است، بلکه تربیت نسل علمی برای حل مسائل کشور و ایجاد ارزش واقعی مدنظر بوده است.

دکتر منتظری افزود: این دستاوردها مشابه فعالیت‌های زنده‌یاد دکتر سعید کاظمی آشتیانی در حوزه درمان است و ده‌ها و صدها نفر دیگر نیز در این نهاد فعالیت می‌کنند با تولید علم و دانش، خدمات مؤثری در حوزه درمان و ارتقای سلامت مردم ارائه می کنند.

رئیس جهاد دانشگاهی با بیان اینکه امروز نیز باید در پارک‌های فناوری و صنایع خلاق به همان اصول توجه کنیم تا اثرگذاری واقعی داشته باشند، افزود: فعالیت در حوزه صنایع خلاق و بسیج جوانان برای ایجاد اشتغال، کاری ارزشمند و یکی از راه‌های تحقق اهداف کشور است. این مسیر نیازمند آزادی عمل و فرصت بروز توانمندی‌های جوانان است.

پیوند هوش مصنوعی با صنایع خلاق و فرهنگی

دکتر محمدایمانی خوشخو، سرپرست دانشگاه علم و فرهنگ در ادامه بر ضرورت الگوبرداری از ظرفیت‌های فردی در پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی تاکید کرد و گفت: هوش مصنوعی و سینما از جمله موضوع‌های مهمی هستند که در پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی پیگیر آن هستیم.

وی تصریح کرد: صنایع خلاق در شرایط بحرانی از اهمیت زیادی برخوردارند؛ صنایع فرهنگی از جمله  صنایعی هستند که حتی در زمان بحران می‌توانند به فعالیت ادامه دهند. امید به وجود آورند و به انسجام اجتماعی کمک کنند.

سرپرست دانشگاه علم و فرهنگ افزود: صنایع خلاق با ویژگی‌هایی که دارند، می توانند بستری برای سلامت روان جامعه فراهم ‌کنند. زمانی که فرد با امید زندگی کند و مشغول فعالیت باشد، کار خود را تعطیل نخواهد کرد. همین امر یکی از جلوه‌های تاب‌آوری اقتصادی در صنایع فرهنگی است. در ۱۲ روز بحرانی اخیر هیچ‌یک از شرکت‌های ما تعطیل نشدند. هرچند دشواری‌هایی وجود داشت؛ اما این تجربه نشان داد که صنایع خلاق با ظرفیت‌های ویژه خود می‌توانند از بحران عبور کنند و جامعه را همراهی کنند.

دکتر ایمانی اظهار کرد: بسیاری از فعالیت‌هایی که شاید در سایر صنایع نیازمند ۱۰۰ نفر نیرو باشد، گاهی با خلاقیت یک نفر انجام می‌شود. ما در پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی از چنین الگوهایی حمایت می‌کنیم. حتی اگر فردی بدون تیم مراجعه کند، فعالیت او را آغاز می‌کنیم تا بعدها بتواند نیروهای بیشتری به کار گیرد.

وی تصریح کرد: بحث هوش مصنوعی و سینما از موضوع‌های جدی ماست. هنرمندان در این زمینه نگرانی‌هایی دارند، اما در نشست اخیر مشخص شد که جایگزینی کامل صورت نمی‌گیرد بلکه باید تدابیری برای هم‌افزایی اندیشید. در ادامه، برنامه‌ای درباره موسیقی و هوش مصنوعی نیز در یکی دو ماه آینده برگزار خواهد شد.

دکتر ایمانی ادامه داد: همچنین بنا داریم نمایشگاه بزرگی در حوزه صنایع خلاق برگزار کنیم. این نمایشگاه قرار بود در کیش برگزار شود، اما بنابر برخی مسائل طی سه ماه آینده در تهران برگزار می‌شود. همه دست‌اندرکاران حوزه هوش مصنوعی در شورای سیاست‌گذاری در این نمایشگاه نیز حضور دارند.

وی در پایان با قدردانی از معاونت علمی ریاست جمهوری و دیگر حامیان پارک تصریح کرد: حضور دکتر علی، منتظری در جهاد دانشگاهی موجب ایجاد تحول و امید شده است. امیدواریم با همکاری همه دستگاه‌ها، در حوزه صنایع فرهنگی نیز همچنان پیشگام باشیم و در راستای اهداف نظام جمهوری اسلامی حرکت کنیم.

دانشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری یار همراه صنایع خلاق

دکتر سید مهدی شریفی، دبیر ستاد توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز در این رویداد با تاکید بر اینکه گفتمان فناوری نرم در ایران هنوز مغفول مانده است، گفت: نسبت به هیچ یک از صنایع خلاق بی‌توجه نیستیم و تلاش داریم که تمامی زیرسیستم‌ها را در چارچوب تعاریف جهانی و با رعایت ارزش‌های فرهنگ ایرانی و اسلامی توسعه دهیم.

وی با بیان اینکه رویداد امروز، رویدادی مقدس است زیرا به دفاع از فناوری‌های نرم اختصاص دارد، افزود: این سوال مطرح است که چرا در نبرد فناوری نرم و سخت، گفتمان جامعه و سیاستگذاری‌ها بیشتر به فناوری‌های سخت معطوف است؟ چه کسی در کشور به فناوری نرم باور دارد و وضعیت قدرت نرم جمهوری اسلامی در جهان امروز کجاست؟ باید اعلام کرد که گفتمان فناوری نرم در ایران هنوز مغفول مانده است.

دبیر ستاد توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بیان کرد: ممکن است برخی دانشگاه‌ها تجهیزات بهتری داشته باشند، اما آنچه تغییر ایجاد می‌کند، نیروی دانشی و توانایی افراد در تغییر رفتار است. این مساله حرف اول را در توسعه فناوری‌های نرم می‌زند. امروز آمده‌ایم تا از فناوری‌های نرم در برابر فناوری‌های سخت دفاع کنیم.

وی اظهار کرد: در معاونت علمی، عزم جدی داریم که گفتمان فناوری نرم را در کشور نهادینه کنیم و این جلسه نمادی از این تلاش است. اکنون تمرکز جدی ما در ستاد فناوری‌های نرم بر چهار حوزه بازی، اسباب‌بازی، انیمیشن و صنایع خلاق است. ما به هیچ یک از صنایع خلاق بی‌توجه نیستیم و تلاش داریم که تمامی زیرسیستم‌ها را در چارچوب تعاریف جهانی و با رعایت ارزش‌های فرهنگ ایرانی و اسلامی توسعه دهیم.

به گفته دکتر شریفی، با اساتید برجسته دانشگاه و متخصصان جامعه‌شناسی جلسات متعددی برگزار شده تا محتوای فرهنگی و فنی را در این حوزه‌ها مشخص شود. او در ادامه گفت: از حمایت‌های مادی و معنوی معاونت علمی برای توسعه این صنایع بهره‌مند شویم. انتظار داریم دانشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری به عنوان یار همراه در جمع‌بندی‌ها و تحلیل‌ها کمک کنند. جلسات با بزرگان انیمیشن، بازی و سایر صنایع خلاق برگزار شده است تا مسائل و دغدغه‌های آنان شناسایی و اولویت‌بندی شود.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: حمایت‌های معاونت علمی شامل کمک‌های مالی و معنوی است و هدف آن تقویت نیروی انسانی و ارتقای فرهنگ فناوری نرم در کشور است.

دبیر ستاد توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به اهمیت همکاری دانشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری تاکید کرد و گفت: دانشگاه‌ها و پارک‌ها باید نقش فعال در مسائل مهم جامعه و صنعت را ایفا کنند تا هیچ ظرفیت مهمی از بین نرود و رسانه‌ها نیز نسبت به این موضوع بی‌توجه نباشند. شرط حمایتی ما این است که پارک‌ها یک کارنامه درخشان ارائه دهند و جذب سرمایه‌گذاران (VC) و سرمایه خارجی برای ما اهمیت دارد. هر اقدامی که پارک‌ها در این مسیر انجام دهند، برای معاونت علمی ارزشمند است و جزو شاخص‌های ارزیابی ما قرار می‌گیرد.

وی در پایان بیان کرد: اکنون بیش از ۲۰۰ شاخص برای حوزه‌های بازی، اسباب‌بازی و انیمیشن تدوین کرده‌ایم و این شاخص‌ها مکتوب و برای تمامی ذی‌نفعان ارسال شده است. این شاخص‌ها شامل میزان حضور در تحقیق و توسعه پروژه‌ها نیز می‌شود و در هر جلسه، معاون پژوهشی پارک‌ها باید در این زمینه گزارش دهند.

صنایع خلاق؛ راه نجات از بحران اقتصادی

دکتر محمد حسین آشتیانی، دبیر کارگروه توسعه صنایع خلاق معاونت فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز در این رویداد تخصصی، صنایع خلاق را راه نجات از بحران اقتصادی عنوان کرد و گفت: در برخی کشورها اشتغال در صنایع فرهنگی و خلاق معادل یک شغل از هر ۲۰ شغل بوده است و در برخی از مناطق شهری و پایتخت‌ها این مهم به ۱ شغل از هر ۱۰ شغل(۱۰ درصد) می‌رسد.

وی تصریح کرد: طی دو دهه اخیر صنایع خلاق در GDP یا GVA در کشورهای پیشرفته رشد چشمگیری یافته است. طبق گزارش‌ها‌ سهم صنایع فرهنگی و خلاق در اقتصاد کسب و کار (DVA) حدود ۲.۲ درصد است. در برخی کشورها اشتغال در صنایع فرهنگی وخلاق معادل یک شغل از هر ۲۰ شغل ( ۲ درصد از کل اشتغال) بوده است. در برخی از مناطق شهری و پایتخت ها این مهم به ۱ شغل از هر ۱۰ شغل ( ۱۰ درصد) می‌رسد.

دکتر آشتیانی افزود: صنایع خلاق نقش اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی محوری در اتحادیه اروپا ایفا می‌کنند. صنایع فرهنگی و خلاق تقریباً ۳.۹۵ درصد از ارزش افزوده کل اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهد و حدود ۸ میلیون شغل ایجاد می‌کنند. این آمار نشان می‌دهد که این بخش به تنها سهم اقتصادی مهمی دارد بلکه اشتغال گسترده‌ای نیز ایجاد کرده است.

دبیر کارگروه توسعه صنایع خلاق معاونت فناوری و نوآوری وزارت علوم عنوان‌کرد: صنایع خلاق در روسیه نیز راهی برای برون رفت از بحران اقتصادی پس از چالش‌ها و تحریم های بین المللی بوده است.

وی بیان کرد: طبق اعلام نخست وزیر روسیه در سال ۲۰۲۴ سهام اقتصاد خلاق از GDP روسیه بیش از ۴درصد با ارزشی معادل تقریبا ۷٫۵ تریلیون روبل بوده است. این در حالی است که طبق گزارش های دانشگاه HSE (موسسه مطالعات آماری و اقتصاد دانش سهم) صنایع خلاق در GDP در سال ۲۰۱۹ تنها ۴.۲ درصد بوده است.

دکتر آشتیانی خاطرنشان کرد: این آمار نشان می‌دهد در اوج بحران‌های پاندمی کرونا و نیز چالش‌های سیاسی و اقتصادی روسیه بین ۴ تا ۴.۱ درصد رشدی قابل توجه طی چند سال گذشته داشته است که می توان آنرا کلیدی حیاتی در نجات اقتصاد روسیه از بحران های جهانی محسوب کرد.

صنایع خلاق، بزرگ‌ترین منبع اشتغال قاره آفریقا

دبیر کارگروه توسعه صنایع خلاق معاونت فناوری و نوآوری وزارت علوم گفت: طبق دیگر گزارش‌ها، صنایع فرهنگی و خلاق در حال تجربه تجدید حیات در آفریقا هستند و با جذب سرمایه گذاری و گسترش زیرساخت‌های دیجیتال پتانسیل بالایی برای رشد اقتصادی و اشتغال زایی دارند.

دکتر آشتیانی اظهار کرد: در سال ۲۰۲۲ بیش از تو میلیون شغل توسط صنایع فرهنگی و خلاق در آفریقا ایجاد شده است. در نیجریه، صنعت فیلم و رسانه نولیوود  (Nollywood) به عنوان دومین صنعت فیلمی جهان از نظر حجم تولید شناخته می‌شود. این صنعت یکی از بزرگترین منابع اشتغال در قاره است.

به گفته وی، نیجریه علاوه بر صنعت فیلم (نولیوود)، صنعت مد و فشن قوی دارد که به صورت بین‌المللی شناخته شده که ارزش آن حدود ۵ میلیارد دلار برآورد شده است.

وی در پایان گفت: رواندا، زامبیا و سیرالئون و دولت ها در حال پیشنهاد سرمایه‌گذاری‌های کلان برای تقویت زیرساخت فیلم‌سازی، ایجاد استودیوها و طرح‌های حمایتی هستند. برای مثال زامنیا ۱۰۰ میلیون دلار برای احیای صنعت فیلم اختصاص داده است.

افت صادرات صنایع خلاق ایران

دکتر آشتیانی به وضعیت صنایع خلاق در ایران اشاره کرد و گفت: در گذشته، تنها صادرات فرش ایران سالانه حدود ۲ میلیارد دلار ارزآوری داشت؛ اما امروز این رقم به کمتر از ۲۰ میلیون دلار کاهش یافته است؛ برخی حتی آن را کمتر از ۱۵ میلیون دلار برآورد می‌کنند. این آمار نشان‌دهنده ضعف جدی در بهره‌برداری از ظرفیت صنایع خلاق داریم. امیدواریم با همکاری نهادهایی مانند ستاد صنایع خلاقیت ریاست‌جمهوری و پارک‌های علم و فناوری، بتوانیم توسعه صنایع خلاق در کشور را تسریع کرده و بار دیگر جایگاه ایران را در صادرات جهانی ارتقاء دهیم.

سینما نیروی محرک و پیشران صنایع خلاق است

رائد فریدزاده، معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس سازمان سینمایی، سمعی و بصری گفت: سینما قلب تپنده و یکی از ارکان اصلی حوزه صنایع خلاق است است و می‌تواند نیروی محرک و پیشران سایر صنایع خلاق باشد و بستر هم‌افزایی بین فناوری، هنر و گروه انسانی فراهم کند.

وی خاطرنشان کرد: سینا در صنایع خلاق از اهیمت زیادی برخوردار است. سینما قلب تپنده و یکی از ارکان اصلی این حوزه است. سینما می‌تواند نیروی محرک و پیشران سایر صنایع خلاق باشد و بستر هم‌افزایی بین فناوری، هنر و گروه انسانی فراهم کند.

فریدزاده افزود: سینما هم می‌تواند صنعت مادر باشد که صنایع دیگر مانند ادبیات، موسیقی، طراحی مد و لباس، صحنه، گردشگری و برندینگ شهری و ملی باشد که از آن ارتزاق می‌کنند. همچنین سینما یک صنعت ترکیبی است که خود قابلیت ایجاد هم‌افزایی بین حوزه‌های مختلف را دارد.

رئیس سازمان سینمایی، سمعی و بصری بیان کرد: صنایع خلاق طی سال‌های اخیر حتی توانسته‌اند جایگاه خود را نسبت به صنایع مادر مانند نفت تثبیت کنند. این رشد نشان‌دهنده اهمیت و ظرفیت بالای این حوزه است.

وی با تأکید بر اهمیت اقتصاد فرهنگ در توسعه صنایع خلاق گفت: سینما خلاقیت را تجسم می‌بخشد و برای آینده پروژکشن ایجاد می‌کند که می‌تواند سرلوحه اقدامات فرهنگی و اقتصادی قرار گیرد.

به گفته فریدزاده، اقتصاد فرهنگ به شکل‌دهی زنجیره تولید، عرضه و مصرف کمک می‌کند و پایداری صنعت نیازمند شفافیت نهادی و حمایت‌های فرهنگی برای تنوع و کیفیت آثار است.

وی اظهار داشت: امروزه فناوری دو وجه دارد؛ می‌تواند هم تهدید و هم فرصت باشد. اگر بخواهیم صنایع ما جهانی شوند، اتصال به این فناوری‌ها مسیر توسعه را هموار می‌کند.

رئیس سازمان سینمایی، سمعی و بصری با اشاره به نقش فناوری در توسعه و جهانی شدن صنعت تصویر گفت: اگر صنعت تصویر بخواهد از چارچوب داخلی خود فراتر برود و به چرخه جهانی متصل شود، این اتفاق قطعاً به مدد فناوری رخ خواهد داد و می‌توانیم خدمت رسان بخشی از صنعت تصویر برای دیگران باشیم. امروزه پلتفرم‌های دیجیتال و سرویس‌های استریمینگ جدید، الگوی مصرف را تغییر داده‌اند. هوش مصنوعی در خلق و تولید آثار نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. همچنین فناوری‌های نوظهوری مانند واقعیت افزوده (AR) و واقعیت مجازی (VR)، بلاک‌چین و فناوری‌های نوین مالکیت اگر به درستی به‌کار گرفته شوند، می‌توانند زمینه‌ساز جهانی‌تر شدن صنعت تصویر باشند.

به گفته وی، کره جنوبی اکنون با بهره‌گیری هوشمند از سرمایه‌گذاری در فناوری و تلفیق آن با فرهنگ بومی، موج کی‌کالچر را راه‌اندازی کرده و ژاپن با تمرکز بر انیمه و مانگا، برندسازی جهانی موفقی داشته است. همچنین کشورهای منطقه مانند عربستان سعودی پروژه «نومی» و طرح «فیوتوریستیک سیتی» را برای تبدیل به قطب فناوری و جذب خلاقان آغاز کرده است. در عربستان، نزدیک ۴۰ درصد هزینه تولید فیلم‌ها توسط دولت تأمین می‌شود.

فریدزاده به ظرفیت‌های ایران پرداخت و گفت: ایران فرصت‌های بسیاری دارد؛ جمعیت جوان و خلاق، تاریخ و میراث فرهنگی غنی، و قدرت روایت‌گری بالای ایرانیان از جمله این فرصت‌هاست. برای داشتن صنعتی پایدار باید قواعد شفاف و نهادی‌سازی شود، انحصار و دخالت‌های نابجا محدود شود و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در تولید تقویت شود. در این میان نقش کارگاه‌های علم و فناوری و استارتاپ‌ها «بی‌بدیل» است و اتصال میان دانشگاه، دولت و بخش خصوصی، حمایت از استارتاپ‌ها و توسعه زیرساخت‌های فناورانه می‌تواند جهش جدی در حوزه سینما و صنایع خلاق ایجاد کند.

رشد صنایع خلاق در گرو سرمایه‌گذاری خطرپذیر است

سیدمحمدحسین سجادی‌نیری، رئیس انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر نیز در ادامه این رویداد، رشد صنایع خلاق را در گرو سرمایه‌گذاری خطرپذیر دانست و گفت: در صنایع خلاق با محصولاتی مواجه هستیم که ارزش فرهنگی و ارزش اقتصادی دارند که باید آن را فرصتی برای توسعه اقتصادی کشور تلقی کرد.

وی تصریح کرد: سرمایه‌گذاری خطرپذیر یا همان ونچر کپیتال، به دلیل ماهیت جسورانه و کارآفرینانه خود، در نقطه‌ای وارد چرخه اقتصادی می‌شود که آینده کسب‌وکارها مبهم است و پذیرش ریسک بالا اهمیت دارد. این ویژگی، آن را به بستری جدی برای رشد صنایع خلاق تبدیل می‌کند.

سجادی نیری افزود: صنایع خلاق ظرفیت بالایی برای تطبیق با سرمایه‌گذاری خطرپذیر دارند. این موضوع نه ‌تنها در فضای دانشگاهی و پژوهشی کشور جای بحث جدی دارد، بلکه می‌تواند به‌عنوان محور پایان‌نامه‌ها و تحقیقات علمی نیز مطرح شود زیرا تجربه جهانی نیز نشان می‌دهد پیوند این دو حوزه نتایج ارزشمندی به دنبال دارد.

وی اظهارکرد: در صنایع خلاق، با محصولاتی مواجه هستیم که علاوه بر ارزش فرهنگی ارزش اقتصادی دارند؛ همان “روییدن اقتصاد در زمین فرهنگ” است و باید آن را فرصتی برای توسعه اقتصادی کشور تلقی کرد.

رئیس انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر خاطرنشان کرد: لازم است با استفاده از تجربه‌های موفق جهانی در ایران نیز الگویی بومی‌سازی‌شده طراحی کنیم تا صنایع خلاق بتوانند سهم واقعی خود را در اقتصاد ملی ایفا کنند.

وی یادآورشد: اکنون حداقل شش یا هفت مانع جدی در این حوزه وجود دارد که مهمترین آنها وابستگی شدید به نیروی انسانی خلاق، مشکل مقیاس‌پذیری و موانع مالکیت فکری و سانسور است؛ سه چالش اصلی که بیش از همه بر سر راه سرمایه‌گذاری خطرپذیر در صنایع خلاق ایستاده‌اند.

‌سجادی نیری گفت: سرمایه‌گذاری خطرپذیر معمولاً در کسب‌وکارهایی شکل می‌گیرد که قابلیت مقیاس‌پذیری بالایی دارند. این به آن معناست که بازدهی سرمایه باید به‌اندازه‌ای جهشی باشد که تمام ریسک‌ها را پوشش دهد؛ اما در صنایع خلاق، به دلیل وابستگی شدید به نیروی انسانی خلاق، بسیاری از فعالیت‌ها قابل کپی‌برداری یا مکانیزه شدن نیستند و همین موضوع سرمایه‌گذاران را با تردید جدی مواجه می‌کند.

رئیس انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر افزود: مشکل مقیاس‌پذیری به‌ویژه در صنایع سنتی خلاق که با هنرهای دستی و تجسمی پیوند خورده و هنوز با فناوری اطلاعات ممزوج نشده‌اند، پررنگ‌تر است. یکی دیگر از موانع اصلی، ضعف در نظام مالکیت فکری و برخی محدودیت‌ها یا سانسورهاست که مانع جدی برای جذب سرمایه‌های جسورانه در این حوزه محسوب می‌شوند.

وی خاطرنشان کرد: این چالش‌ها تنها مختص ایران نیست. در جهان نیز سرمایه‌گذاری خطرپذیر در حوزه صنایع خلاق همواره با ابهام همراه بوده، اما تجربه‌های موفقی وجود دارد. به عنوان مثال شرکت اکسل پارتنرز روی کسب‌وکارهایی چون سوپرسل (فعال در حوزه گیم با ارزشی حدود ۱۳ میلیارد دلار)، وکس مدیا (در حوزه تولید محتوا) و فب‌هتلز (زنجیره هتل‌های اقتصادی در هند) سرمایه‌گذاری کرده و نتایج قابل‌توجهی به دست آورده است. همچنین در فنلاند شرکت‌هایی همچون روویو (سازنده بازی و انیمیشن انگری‌بردز) و سوپرسل از دل همین اکوسیستم رشد کردند. در همین راستا، آی‌پی‌آر وی‌سی به‌عنوان یک سرمایه‌گذار خطرپذیر ویژه صنایع خلاق در فنلاند تأسیس شد.

سجادی نیری عنوان کرد: به اعتقاد من سرمایه‌گذاری خطرپذیر در صنایع خلاق امکان‌پذیر است، مشروط بر آن‌که تعریف دقیقی از مقیاس‌پذیری در این حوزه ارائه کنیم. مقیاس‌پذیری در صنایع خلاق الزاما در تولید اتفاق نمی‌افتد، بلکه در مدل کسب‌وکار و زنجیره ارزش معنا پیدا می‌کند.

وی توضیح داد: یکی از این ظرفیت‌ها، “استراتژی پنجره‌ای” است؛ یعنی یک محصول خلاق می‌تواند در بازه‌های زمانی متفاوت و رسانه‌های مختلف عرضه شود. راهکار دوم، “مرچندایزینگ” یا بازارپردازی است. یک محصول خلاق علاوه بر عرضه اصلی، می‌تواند در قالب کمیک، عروسک، اسباب‌بازی یا حتی طراحی لباس بازآفرینی و تجاری‌سازی شود. این موضوع فرصت مقیاس‌پذیری و تنوع‌بخشی به درآمدزایی را برای کسب‌وکارهای خلاق فراهم می‌کند.

صادرات فرهنگی انیمیشن‌های تولید شده در مدیا پارک‌ها؛ ابزاری برای انتقال فرهنگ و هنر ایران به بازارهای جهانی

دکتر محسن نظری، رئیس پارک علم و فناوری استان سمنان نیز در دومین روز از برگزاری دومین رویداد تخصصی صنایع خلاق و فرهنگی پارک‌های علم و فناوری که امروز (سه‌شنبه) در موزه سینما برگزار شد گفت: تولید محتوای خلاقانه، ادغام با فناوری و صادرات فرهنگی محصولات انیمیشن در اولویت جدی پارک علم و فناوری استان سمنان قرار دارد.

وی افزود: پارک علم و فناوری استان سمنان از دو سال پیش نقشه راهی توسط مشاور در خصوص حوزه محتوا مدیا و فناوری های دیجیتال تدوین کرده است؛ حوزه‌ای که پیشران در دنیاست و  اثرگذاری قابل توجه می‌تواند در GDP  داشته باشد به همین دلیل بسیاری از کشورها امروزه توجه ویژه‌ای به این حوزه دارند. صادرات محصولات قابل توجهی نیز در این حوزه  داشته‌اند.

دکتر نظری افزود: پارک‌علم و فناوری استان سمنان برای تحقق این مساله در وهله نخست نیاز به فضای استاندارد و مستقل خارج از پارک داشت تا بتواند ابزارها و تجهیزات را در آن مکان مستقر کند.

وی اظهار کرد: عملا با توجه به اعتبارات اندک پارک علم و فناوری در حوزه تملک، تحقق این مهم در پارک علم و فناوری سمنان امکان نداشت از اینرو با کمک بخش خصوصی توانستیم فضای با مساحت ۳۰ هزار مترمربع و ۷ هزار و ۲۰۰ متر مربع ساختمان نیمه ساخت با هزینه ۱۵۰ میلیارد تومان در اختیار بگیریم؛ کلنگ فاز دوم این پارک نیز با مساحت ۳ هزار متر مربع در هفته دولت سال گذشته توسط جمعی از مسوولان زده شد.

رئیس پارک علم و فناوری استان سمنان به برخی از اهداف ایجاد پارک مدیا و فناوری‌های دیجیتال اشاره کرد و گفت: تمرکز بر تولید محتوای نوآورانه، خلاق، با تقاضای بازار و البته جریان مالی و اثر گذاری پایدار، استفاده از فناوری‌های نوین، تیم‌سازی مبتنی بر استارتاپ، استودیو و توسعه محصولات و خدمات با محوریت بخش خصوصی توانمند، توانمندسازی‌نیروها و افزایش ماندگاری، تبدیل شدن به هاب ملی و صادرات محصولات از جمله اهداف مهم ایجاد این پارک محسوب می‌شود.

به گفته وی، مدیا پارک، نقش کلیدی در توسعه صنایع خلاق، تولید‌محتوا و فناوری‌های دیجیتال ایفا می‌کند.

دکتر نظری تولید محتوای خلاقانه، ادغام با فناوری و صادرات فرهنگی محصولات انیمیشن را از جمله اولویت های پارک علم و فناوری استان سمنان عنوان کرد و درباره نقش انیمیشن در مدیا پارک گفت: یکی از نقش‌های انیمیشن، تولید محتوا است. مدیا پارک با تمرکز بر انیمیشن های دو بعدی، سه بعدی و استارتاپ موشن، آثار فاخری خلق می‌کند که هم در سینما و هم در پلتفرم‌های  دیجیتال عرضه می‌شوند.

وی خاطرنشان کرد: ادغام با فناوری‌های نوین از دیگر نقش‌های کلیدی انیمیشن است. استفاده از واقعیت مجازی، واقعیت افزوده در انیمیشن سازی، تجربه‌های تعاملی منحصر به فردی ایجاد می‌کند. مدیاپارک‌ها با تجهیز استودیوهای ویرچوال پروداکشن، امکان تولید محتوای ترکیبی را فراهم‌می‌کنند.

رئیس پارک علم و فناوری استان سمنان گفت: صادرات فرهنگی انیمیشن‌های تولید شده در مدیا پارک‌ها نیز به ابزاری برای انتقال فرهنگ و هنر ملی به بازارهای جهانی تبدیل شده‌اند.

وی تجهیزات پیشرفته، حمایت مالی و مربیگری و آموزش و شبکه‌سازی را از خدمات مدیا پارک در حوزه انیمیشن عنوان کرد و  گفت: آینده این حوزه در مدیا پارک در گرو بهره‌گیری از  هوش مصنوعی( استفاده از AI برای کاهش هزینه‌ها و افزایش کیفیت انیمیشن‌ها)، فرانچایزسازی (توسعه شخصیت‌های انیمیشنی برای استفاده در چندین رسانه؛فیلم، بازی و کتاب) و بین‌المللی سازی( همکاری با استودیوهای جهانی برای تولید مشترک و جذب سرمایه‌گذاران خارجی)‌ است.

ادبیات پارک‌های علم و فناوری باید به ادبیات سینما نزدیک‌ شود

بهروز شعیبی، مدیرعامل انجمن سینمای جوانان ایران نیز در این رویداد و در پنلی تخصصی که با محوریت افق‌های نو در صنعت تصویر، مدل‌های درآمدی و سرمایه‌گذاری در صنعت تصویر، پارک علم و فناوری اکوسیستم‌های نو برای انیمیشن ایران، خلاقیت داده محور از بینش تا محصول، آینده صنعت اسباب بازی و فرصت‌های اقتصادی و مزیت ایران برگزار شد، به تجربه کار سینما و پیش تولیدهای خود اشاره کرد و گفت: اصولا هر اثر تولیدی با دو مساله جدی در مرحله پیش تولید مواجه است. مساله اصلی که معمولا فراموش می‌شود و در خروجی خودش را نشان می‌دهد، مساله محتواست؛ بیشتر به تکنیک و اجرا فکر می‌کنیم. مساله‌ای که در صنایع خلاق نیز گریبانگیر همه است. فکر می‌کنیم به یک تکنیکی مسلط می‌شویم، فارغ از اینکه این تکنیک در خدمت‌ چه چیزی قرار بگیرد.

وی افزود: در فیلم‌ نیز عین این مساله وجود دارد. به سرعت از پیش تولید وارد تولید می شویم. برخلاف کشورهایی که فیلم‌سازی در آنها به طور جدی انجام می‌شود.
مدیرعامل انجمن سینمای جوانان ایران تصریح کرد: یک، اثری که تولید می‌شود باید به قوام‌ برسد. دوم، ارتباطاتی است که باید در پیش تولید شکل بگیرد تا در مرحله اجرا به آن تناسب کمک کند.
شعیبی عنوان کرد: در بدنه حرفه‌ای برای تداوم مجموعه و صنعت، رفتار حرفه‌ای خوب عمل کردن به اندازه اثر خوب داشتن مهم است. فیلم‌سازان خوبی داریم که فیلم‌های خوبی می‌سازند اما در مسیر فیلمسازی فعال نیستند و بعد از ساخت دو یا سه اثر از فیلم‌سازی فاصله می گیرند نه به دلیل اینکه بلد نیستند فیلم خوب بسازند بلکه به این دلیل که روابط و تعاملات مناسب را ندارند. در کار حرفه‌ای متناسب با کار خوب باید رفتار خوب هم حاکم‌ باشد؛ لزوما  آدم خوش‌اخلاق آن کسی نیست که گشاده‌رو باشد بلکه کسی است که می‌داند بابت کاری که  انجام می‌دهد، متعهد است.
وی اظهارکرد: در پیش تولید وارد یک سری ارتباطات می‌شویم که خروجی این ارتباطات قطعا در محصول نهایی خودش را نشان می‌دهد. توسط یک منتور، پیشرو یا رهبر یک مجموعه در صنعت سینما و صنایع خلاق، باید این ارتباطات ایجاد شود. حتی در انیمیشن که فضا در استودیو و در  پشت میز است، این ارتباطات باید شکل بگیرد‌.
به گفته مدیرعامل انجمن سینمای جوانان ایران، در حال حاضر ما گروه‌های مختلفی داریم که به لحاظ عملیاتی هیچ ارتباطی با یکدیگر ندارند اما باید به یکدیگر متصل شوند تا تولید محتوای مطلوبی داشته باشیم.
شعیبی گفت: کارهای تصویری بدون پشتوانه عرضه و پخش شکل نمی‌گیرد و هیچ اثری را نمی توانیم بدون مخاطب تولید کرد.
وی افزود: امروزه به دلیل پیشرفت و سرعت زیاد تکنولوژی، مقصود و هدف‌مان رسیدن به تکنیک‌ها و ابزارها شده است؛ در صورتی که تولید محتوا نیز در مجموعه صنایع خلاق قرار می‌گیرد. سرنوشت یک اثر امکان دارد جهانی، محلی و جشنواره  باشد یا مخاطب عام داشته باشد.
مدیرعامل انجمن سینمای جوانان ایران، ادبیات پارک‌های علم و فناوری و استارتاپ‌ها را با ادبیات سینما و موسیقی متفاوت دانست و گفت: باید این ادبیات به یکدیگر نزدیک‌تر شود زیرا در آینده این کارها فراتر از پارک‌های علم و فناوری است و تمام صنایع را در برمی‌گیرد.

گفتنی است در این رویداد که به مدت سه روز از سوم تا پنجم شهریورماه برگزار می‌شود، سخنرانی‌ها و پنل‌های تخصصی در موضوعات مختلف از سوی فعالان زیست‌بوم فناوری ارائه خواهد شد.